ok. 7 minut czytania - polub, linkuj, komentuj!
Dlaczego ludzie dorośli korzystają ze szkoleń? Dlaczego wybierają studia, żeby się czegoś nauczyć? Dlaczego większość z nich nie wybiera po prostu samodzielnego uczenia się z książek lub z innych łatwo dostępnych i często bezpłatnych źródeł wiedzy?
Jako trenerka i wykładowczyni na uczelni mam przekonanie, że chcą uczestniczyć w sytuacji edukacyjnej, którą ja mam zadnie stworzyć.
Czym jest sytuacja edukacyjna?
Szczegółowo i interesująco pisze o tym Jac Jakubowski w swojej książce. Książkę udostępnia w wersji elektronicznej na stronie: www.sytuacjaedukacyjna.pl [i]:
„Edukacja powinna polegać na tworzeniu sytuacji, w której ludzie uczą się, a nie są uczeni. Uczą się, czyli doświadczają i opracowują to doświadczenie na poziomie emocjonalnym i poznawczym. Są podmiotami, autorami, twórcami własnej aktywności. Muszą mieć szanse na samodzielność, ale potrzebują do tego kogoś, kto umie wspierać, inspirować, a przede wszystkim towarzyszyć i słuchać”.[ii]
Zdjęcie autorstwa RODNAE Productions z Pexels
Sytuacja edukacyjna opiera się o 4 filary:
FILAR I: Bezpieczeństwo
Postawy uczestników szkoleń, studentów lokują się pomiędzy dwoma skrajnymi oczekiwaniami, które hasłowo można wyrazić tak:
1. „Naucz mnie, ekspercie”,
2. „Daj mi wolność doświadczania, wyboru, decydowania”.
Jeszcze kilkadziesiąt, a może nawet kilkanaście lat temu postawa nr 1 dawała bezpieczeństwo oparte o zaufanie do autorytetu, który „wie lepiej”, „zna porządek”. Naucza, następnie egzekwuje i ocenia zachowania, umiejętności, wiedzę.
Od czasu kiedy nasza rzeczywistość opisywana jest za pomocą akronimów VUCA i BANI[iii] poczucie bezpieczeństwo można odnaleźć w wypracowaniu przekonania: „Umiem się uczyć”.
Do wypracowania takiej umiejętności i postawy konieczne jest przyjęcie dwóch założeń:
- po pierwsze, podczas uczenia się w działaniu będę popełniać błędy i daję sobie na to zgodę,
- po drugie: nauczę się tyle, na ile się zaangażuję, uruchomię uważność, słuchanie, użyję różnych sposobów myślenia.
Twórca sytuacji edukacyjnej pomaga osobie uczącej się poprzez rozpoznanie jej potrzeb i stworzenie warunków do uczenia się na kilku poziomach:
- świadomość emocji,
- myślenie: analityczne, symboliczne, metaforyczne,
- uczenie się w działaniu,
- społeczne uczenie się: w relacji, we wspólnocie, w organizacji uczącej się.
Poczucie bezpieczeństwa daje także kontrakt, czyli umawianie się na ramy i zakres procesu uczenia się.
FILAR II: Sens
Poczucie sensu uczestników sytuacji edukacyjnej, dotyczące zarówno metod i narzędzi jak i celu uczenia się.
FILAR III: Twórcza aktywność
Przeciwieństwo bierności; uruchomienie energii. Często poprzez zabawę, ruch, użycie metafory, rysowanie, czyli wszystkie sposoby, które wg najnowszej wiedzy „lubi” mózg.
FILAR IV: Wspólnota
Uczenie się w kontakcie z innymi ludźmi, „chłonięcie” ich emocji, wymiana myśli, przyjmowanie i nadawanie informacji, obserwowanie wzorców zachowań.
(Ta potrzeba wspólnoty znajduje odbicie w coraz większym zapotrzebowaniu na kursy kohortowe w ramach szkoleń online, o czym można przeczytać u Piotra Maczugi: Kursy kohortowe - 10 argumentów za metodą edukacji, która podbije rynek w roku 2022)
Jac Jakubowski dodaje, że „wszystkie filary warto traktować jako przenikające się elementy całości. Poczucie bezpieczeństwa umożliwia skoncentrowanie na uczeniu się, korzystaniu z pola, które profesjonalnie i efektywnie tworzy osoba kreująca sytuację edukacyjną. Dzięki temu z kolei osoba ucząca się może odkrywać albo nadawać sens, kierunek, podejmować odpowiedzialność za uruchamianie swoich talentów. To z kolei wyzwala twórcza aktywność, działanie, ruch. Tworzy pole do bycia podmiotem, wzięcia odpowiedzialności, przeżywania radości lub mobilizowania do upartego przekraczania”[iv].
Wraz z uczestnikami szkolenia, o którym pisałam w artykule: Edukacja dorosłych: jak już dziś przygotowywać się na wyzwania przyszłości? pracujemy nad tworzeniem sytuacji edukacyjnych dla studentów, tak aby kończąc uniwersytet oprócz dyplomu zostali wyposażeni w przekonanie „Umiem się uczyć!”.
Szukamy sposobów, aby mogli studenci pracować w grupach, w różnych konfiguracjach, poznali się, rozumieli sens proponowanych aktywności, otrzymali przestrzeń do wyrażenia nie tylko myśli, ale i emocji.
Jakie metody i narzędzia można zastosować, aby tworzyć sytuacje edukacyjne?
Osoba kreująca sytuację edukacyjną wchodząc w rolę facylitatora lub moderatora, może korzystać z całej palety angażujących narzędzi, wykorzystywanych w rozwiązywaniu problemów. Zaprasza tym samym grupę uczących się do „twórczej aktywności”, a nie odtwarzania wiedzy już znanej.
Poniżej wybrane przykłady takich metod. O wielu z nich możesz przeczytać na EPALE – podaję przykładowe linki:
Wybierając metodę kieruję się nie tylko jej atrakcyjnością, ale przede wszystkim celem edukacyjnym: czego ma nauczyć się uczestnik tej sytuacji?
Ciekawa jestem jakich metod, narzędzi używasz w pracy z grupą tworząc sytuacje edukacyjne?
Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalizuje się w tematyce rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego i rozwijania kompetencji przyszłości. Ambasadorka EPALE.
